1. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Nedir?
Emeklilik, prim ya da kesenek ödeyen kişilerin yasayla belirlenmiş bir süre sonunda çalışma hayatından ayrılmalarıyla, bir hizmet karşılığı olmaksızın gelir kaynaklarının bulunmasını sağlamaktadır.
08.09.1999 tarih ve 23810 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Kanun ile beraber, Sosyal Sigortalar Kanunu’nda değişiklikler getirilmiş olup, çalışma hayatında önemli düzenlemelere gidilmiştir. Kanun ile, öncesinde emeklilik şartı içi geçerli olan prim gün sayısına yaş şartı da eklenmiştir.
Eklenen bu şart ile 08.09.1999 tarihinden öncesinde sigorta kaydı olan işçilerin, prim günleri dolsa dahi emekli olabilmek için yaş şartını da sağlamaları gerekmiştir. Bu nedenle bu tarih öncesinde sigortalı olanlar için, emeklilikte yaşa takılanların kısaltması olan EYT kısaltması kullanılmaya başlanmıştır.
Kanun ile getirilen değişiklikten önce işçilerin, emekli olabilmesi için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulları karşılaması yeterli olmaktaydı. Kanun ile gelen düzenleme öncesinde kadınlar 20; erkekler ise 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 gün prim şartını sağlaması halinde emekli olmaya hak kazanıyordu. Ancak Kanun’da yapılan düzenleme sonrasında prim gününü dolduran kişiler, emekli olmak için yaş sorununa takıldı ve neticesinde “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” sorunu ortaya çıktı.
2. EYT (Emeklikte Yaşa Takılanlar) Kimleri Kapsıyor?
EYT; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa bile yaşı yeterli olmayanları (yaşından dolayı emekli olamayanları) kapsar.
3. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Hakkında Kanun Düzenlemesi
Kanun’da yapılan EYT düzenlemesi neticesinde sigorta girişi 8 Eylül 1999 öncesi kişiler için söz konusu tarihlerde geçerli emeklilik şartları aranacaktır. Bu şekilde, kanun ilk çıktığında geriye dönük etkili olan düzenlemenin bu etkisini geri almak amaçlanmaktadır. Dolayısıyla yapılan yeni düzenleme 9 Eylül 1999’dan itibaren sigorta kaydı olanları kapsamamaktadır.
EYT hakkında yapılan kanun düzenlemesi neticesinde,
08.09.1999 tarihinden önce sigorta girişi olanlarda yaş şartını kaldırıldı. Kadınlar 20 yıl, erkekler 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gün sayısını dolduran emeklilik hakkını kazanabiliyor.
Emekli olup da 10 gün içinde aynı işyerinde işine devam eden emekliler için yüzde 5 sigorta teşviki sağlandı. Taşerondan işçi kadrosuna geçenler için zorunlu emeklilik kaldırıldı.
1999 öncesi sigorta girişi olanların başlangıca göre prim gün sayısı kademeli olarak 5000 ila 5975 gün arasında değişiyor. Düzenleme ile yaş şartı kalktı, kadınlar 20,erkekler 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 ila 5975 arası değişen prim gün sayısını doldurmaları gerekiyor.
Söz konusu Kanun düzenlemesi 01.03.2023 tarihinde mecliste kabul edilerek yasalaştır. EYT’nin Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından, Mart/2023 ayında emeklilik başvurusu yapan tüm EYT’liler 1 Nisan’dan itibaren tüm hak edişlerini almaya başladı. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici maddeye göre 8 Eylül 1999 ve öncesinde işe girenler düzenlemeden yararlanıyor.
4. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Başvuru Şartları Nelerdir?
EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) başvuru şartları şunlardır:
- 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması,
- 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması,
- Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması gerekir.
5. Borçlanma ile EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Kapsamına Girmek Mümkün Mü?
Askerlik borçlanması ile EYT düzenlemesinden yararlanabilmek için askerlik hizmetinin ilk sigortalılık başlangıç tarihinden önce yapılmış olması gerekecektir. İlk sigortalılık başlangıcından önceki dönemde yapılan askerlik hizmeti borçlanıldığında, ilk sigortalılık başlangıç tarihinden itibaren borçlanılan süre kadar geriye gidilecek, bulunacak tarih 8 Eylül 1999 ve öncesinde ise, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek EYT kapsamında emekli olmak mümkün olacaktır.
Doğum borçlanması ile EYT düzenlemesinden yararlanabilmek için staj sigorta girişinden sonra, uzun süreli sigorta başlangıcından önce doğum yapılmış olması gerekecektir. Bu dönem borçlanılarak sigorta başlangıcı geri çekilecektir.
Bunun dışında doktora öğrenimi, tıpta uzmanlık, avukatlık stajını yapanların staj süreleri, kısmi süreli çalışılan aylara ait eksik süreler de borçlanılabilecektir.
Ancak; aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılık başlangıcı olanlar EYT kapsamında olmayacaktır.
6. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Kapsamında İhbar Tazminatı
Yargıtay’ın 22. H.D. 2016/27701 Esas ve 2020/630 Karar sayılı kararı uyarınca; “İhbar tazminatı, iş sözleşmesini fesheden tarafın karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminat olması nedeniyle, iş sözleşmesini fesheden tarafın feshi haklı bir nedene dayansa dahi, ihbar tazminatına hak kazanması mümkün olmaz. İşçinin 1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesi hükümleri uyarınca emeklilik, muvazzaf askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez.” şeklinde belirtilmiştir.
Buna göre, EYT kapsamında emekli olacak kişiler ihbar süresine uymak zorunda değildir. Bu nedenle EYT kapsamında işten ayrılan kişiler ihbar tazminatı ödemekle yükümlü değildir.
7. EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Haklı Nedenle Fesih Nedeni Sayılabilir Mi?
Çalışan için Fesih Durumu: 1475 sayılı Eski İş Kanunu’nun hala yürürlükte olan 14. Maddesi kapsamında işçi belirlenen prim gün sayısı ve sigortalılık süresini doldurduğunda kendi isteği ile işten ayrılma ve bununla birlikte kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ancak, Yargıtay 9. HD. 2006/2716 E., 2006/8549 K. Sayılı kararında da görüleceği üzere, başka bir yerde çalışmak için işten ayrıldığı anlaşılırsa kıdem tazminatı almaya hak kazanamayacaktır.
Kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü, işçinin SGK’dan işten ayrıldığında kıdem tazminatı kazanabileceğine yönelik alacağı belgenin ibrazı ile doğar.
İşveren için Fesih Durumu: Emeklilik, İş Kanunu çerçevesinde işveren açısından geçerli fesih sebeplerinden biri olarak sayılmamaktadır.
Buna ek olarak, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 27.10.2003 tarihli, 18257/17985 sayılı kararı uyarınca; “Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, davacının fesih tarihinde emekliliğe hak kazandığı sabit olup, uyuşmazlık dışıdır. Belirtmek gerekir ki bu salt emeklilik fesih için geçerli bir neden olamaz. Emekliliğin fesih için geçerli bir neden teşkil edeceğine dair bir kurala yer verilmiş değildir.”
Buna göre, EYT kapsamında emeklilik şartlarını sağlamasına rağmen emekli olmak istemeyen çalışan, emekli olmaya zorlanamamakta veya yalnızca bu sebeple işten çıkarılamamaktadır.
Yukarıda yazılı bilgiler yalnızca konular hakkında kısa ve öz bilgilendirme yapmak amacıyla paylaşılmıştır. Her somut olayın kendi içerisinde ayrıca değerlendirilmesi gerektiğinden, hukuki danışmanlık almak istediğiniz konularda hak kaybı yaşamamak adına alanında yetkin bir avukattan yardım almanızı tavsiye eder, Denge Hukuk Ofisi olarak kapımızın her zaman açık olduğunu bilmenizi ister, sağlıklı günler dileriz.
